مقالات نوچاد

تعریف سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ریسک پذیر یا جسورانه

سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا Venture Capital (VC)، یکی از اجزای کلیدی در اکوسیستم کارآفرینی و نوآوری است. این نوع سرمایه‌گذاری بر روی شرکت‌های نوپا و در مراحل اولیه رشد با پتانسیل بالا برای ارزش‌آفرینی تمرکز دارد. VC‌ها به دنبال کشف و حمایت از ایده‌ها و محصولات نوآورانه هستند که می‌توانند بازارهای جدیدی ایجاد کنند یا در بازارهای موجود تحول ایجاد کنند.

VCها عموماً در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که به تکنولوژی جدیدی یا روش کار نویی دست پیدا کرده باشند، و این سرمایه‌گذاران در ازای پولی که سرمایه‌گذاری می‌کنند، سهام آن شرکت را گرفته و از این طریق تولید پول می‌کنند. سرمایه مخاطره پذیر سرمایه‌گذاری شده عموماً هنگامی که سهام آن، مبادله می‌شود نقد می‌شود. بنابراین، یکی از مسائل مهم برای سرمایه‌گذاران، زمان و شکل خروج از سرمایه‌گذاری و نحوه جمع‌آوری وجوه حاصل از بازیافت سرمایه است.

ریسک در سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر بسیار بالاست، زیرا بسیاری از شرکت‌های نوپا نمی‌توانند به مراحل بلوغ برسند یا بازدهی مورد انتظار را تولید کنند. با توجه به این مسئله، VCها با ایجاد نوعی سبد سرمایه (Portfolio) از شرکت‌ها یا استارتاپ‌ها که در اصطلاح به آن پرتفولیو می‌گویند؛ ریسک خود را مدیریت می‌کنند. معمولا VCها در سبد سرمایه گذاری خود سه دسته شرکت یا استارتاپ  با ریسک‌های بالا، متوسط و پائین را قرار می‌دهند. در نتیجه سرمایه‌گذاری موفق در یکی از این  استارتاپ‌ها می‌تواند بازدهی بسیار بالایی داشته باشد، چیزی که جذابیت VCها را برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند توجه به این نکته است.

VCها نه تنها منابع مالی را فراهم می‌کنند، بلکه با ارائه دانش، تجربه و شبکه‌های ارتباطی، به شرکت‌های نوپا در رشد و توسعه آن ها نقش دارند. آن‌ها همچنین می‌توانند در تعیین استراتژی‌های کسب‌وکار، جذب استعدادها و برقراری ارتباط با بازارها و شرکای تجاری مهم نقش داشته باشند.

در نهایت، سرمایه‌گذاری خطرپذیر نقش حیاتی در پیشبرد نوآوری‌های تکنولوژیکی و اقتصادی دارد و به عنوان یکی از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی در سراسر جهان شناخته شده است. این نوع سرمایه‌گذاری به شرکت‌های نوپا کمک می‌کند تا از مرحله ایده به توسعه محصول و ورود به بازار برسند، که بدون حمایت VCها  اغلب غیرممکن است.

مراحل ورود VCها در مسیر رشد استارتاپ

VCها معمولاً با استارتاپ‌ها در مراحل مختلف توسعه خود درگیر می‌شوند:

مرحله Pre-Seed و Seed Stage: این اولین مرحله‌ای است که VCها ممکن است سرمایه‌گذاری کنند. معمولاً شامل تأمین مالی برای تحقیقات بازار، توسعه محصول و ایجاد یک تیم مدیریتی است.

مراحل A Stage و B Stage: در اینجا، VCها در استارتاپ‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که سابقه‌ای را ایجاد کرده‌اند، با پایگاه کاربری تثبیت شده و ارقام درآمد ثابت.در این مرحله تمرکز بر مقیاس شرکت، بهبود ارائه محصول و افزایش سهم بازار است.

مراحل بعدی (C Stage ، D Stage و فراتر از آن): در این مرحله، استارت‌آپ‌ها به خوبی تثبیت شده‌اند و به دنبال تأمین مالی برای گسترش بیشتر عملیات، ورود به بازارهای جدید یا حتی آماده‌سازی برای IPO (عرضه اولیه عمومی) یا خرید هستند.

هر مرحله شامل سطوح مختلفی از ریسک و بازده بالقوه است که بر میزان و نوع سرمایه گذاری انجام شده توسط VCها تأثیر می‌گذارد.

اشکال مختلف سرمایه‌گذاری خطرپذیر

VC ها می‌توانند در اشکال مختلفی وجود داشته باشند. مدل‌های رایج عبارتند از سرمایه‌گذاری‌های مستقیم در شرکت‌ها، تأسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و ایجاد شراکت‌های استراتژیک با دیگر شرکت‌ها یا سرمایه‌گذاران. هر کدام از این مدل‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند و بر اساس نیازهای سرمایه‌گذار و شرکت‌های نوپا انتخاب می‌شوند. به عنوان مثال، سرمایه‌گذاری‌های مستقیم اغلب امکان دسترسی مستقیم‌تر و کنترل بیشتر بر شرکت‌های سرمایه‌گیرنده را فراهم می‌آورند.

تفاوت صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا Venture Capital Funds با شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا Venture Capitalists (VCs) 

صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری تلفیقی هستند که پول سرمایه‌گذارانی را که به دنبال سهام خصوصی در استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک تا متوسط ​​با پتانسیل رشد قوی هستند را مدیریت می‌کنند. این سرمایه‌گذاری‌ها معمولاً به‌عنوان فرصت‌های بسیار پرخطر/پربازده توصیف می‌شوند.

در گذشته، سرمایه‌گذاری‌هایِ سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) فقط برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای قابل دسترسی بود، اما اکنون سرمایه‌گذاران معتبر توانایی بیشتری برای مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر دارند. با این حال، وجوه VC تا حد زیادی دور از دسترس سرمایه گذاران عادی است. اما صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر ابزارهای سرمایه‌گذاری جمعی هستند که توسط شرکت‌های حرفه‌ای مدیریت می‌شوند و پول سرمایه‌گذاران مختلف را برای سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها جمع‌آوری می‌کنند. آنها به روش پورتفولیوی (سبد سهام) متنوع عمل می کنند.

سرمایه‌گذار خطرپذیر (VC) یک سرمایه‌گذار خصوصی و فردی است که در ازای سهام خود، سرمایه‌ای به طور مستقیم را در اختیار شرکت‌هایی با پتانسیل رشد بالا قرار می‌دهد. سرمایه گذاری VC می تواند شامل تامین مالی سرمایه گذاری های نوپا یا حمایت از شرکت‌های کوچکی باشد که مایل به گسترش هستند اما به بازارهای سهام دسترسی ندارند. هم چنین می‌تواند در صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیز شریک باشد.

به طور کلی تفاوت اصلی بین صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ساختار، استراتژی سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک آن‌ها است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر اغلب به جمع‌آوری و مدیریت سرمایه‌های متعدد از سرمایه‌گذاران مختلف می‌پردازند و معمولاً رویکرد گسترده‌تری نسبت به سرمایه‌گذاری دارند. از سوی دیگر، شرکت‌های سرمایه گذار خطرپذیر به طور مستقل عمل می‌کنند و ممکن است بر روی سرمایه‌گذاری‌های مستقیم و تمرکز بیشتر بر حوزه‌های خاصی از بازار تمرکز کنند. این تمایزات به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا استراتژی‌های متناسب با اهداف و ترجیحات خود را انتخاب کنند.

فرآیند سرمایه‌گذاری خطرپذیر برای سرمایه‌گذاران

هنگامی که VCها  تصمیم می‌گیرند در یک شرکت در مراحل اولیه یا استارتاپ با پتانسیل رشد بالا سرمایه‌گذاری کنند، یکسری فرآیند شامل مراحل دقیق برای ارزیابی فرصت سرمایه‌گذاری، مذاکره در مورد شرایط معامله و ارائه پشتیبانی مداوم برای کمک به رشد شرکت وجود دارد. در اینجا به تفکیک هر مرحله توضیح داده شده است:

منبع‌یابی معامله: مرحله اول شامل شناسایی و یافتن منبع فرصت‌های سرمایه‌گذاری بالقوه است. VCها  از روش‌های مختلفی برای منشأ معاملات استفاده می‌کنند، از جمله شبکه‌سازی، شرکت در رویدادهای صنعتی، ارجاع‌ها یا بررسی پیشنهادات کارآفرینان.

غربالگری: VC ها  از نزدیک فرصت‌های سرمایه‌گذاری بالقوه را در طول این بخش از فرآیند بررسی می‌کنند. آن‌ها عوامل مختلفی را می‌سنجند تا ببینند آیا با تز سرمایه‌گذاری آن‌ها مطابقت دارد یا خیر. این شامل نگاه کردن به فناوری یا محصول شرکت، محدوده بازار، اندازه سرمایه‌گذاری و مرحله تامین مالی است. تجزیه و تحلیل این عوامل به شرکت کمک می‌کند تصمیم بگیرد که آیا سرمایه‌گذاری در این فرصت حرکت درستی است یا خیر.

ارزیابی: پس از غربالگری، شرکت VC بررسی لازم را برای ارزیابی پتانسیل شرکت برای موفقیت انجام می‌دهد. بررسی دقیق معمولاً شامل تجزیه و تحلیل عمیق مشخصات پروژه، سوابق کارآفرین، پتانسیل بازار، امکان‌سنجی فناوری، گردش مالی آینده، سودآوری، رقابت و تیم مدیریتی است. هدف این مرحله تعیین ریسک‌ها و فرصت‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری است. 

مذاکره معامله: پس از تکمیل ارزیابی، یک کمیته سرمایه‌گذاری شامل شرکای شرکت و اغلب کارشناسان خارج از صنعت تصمیم نهایی را برای پیگیری یا انتقال سرمایه‌گذاری خواهند گرفت. اگر بخواهند سرمایه‌گذاری کنند، VC یک برگه ارائه می‌دهد که شرایط کلیدی سرمایه‌گذاری را مشخص می‌کند. این شامل میزان سرمایه‌گذاری، ارزش‌گذاری شرکت و حقوق و ترجیحات سرمایه‌گذاران خواهد بود. مذاکرات بین VC و تیم مدیریت شرکت برای اصلاح شرایط معامله نیز در این مرحله انجام می‌شود.

فعالیت پس از سرمایه‌گذاری: پس از سرمایه‌گذاری، VC  از نزدیک با تیم مدیریت شرکت همکاری می‌کند تا به آن‌ها کمک کند تا رشد کنند و تجارت خود را گسترش دهند. در این مرحله، شرکت راهنمایی استراتژیک، راهنمایی و دسترسی به شبکه مخاطبین خود را ارائه می‌دهد.  VC همچنین ممکن است نقش فعالی در هیئت مدیره شرکت داشته باشد.

طرح خروج: آخرین مرحله در فرآیند VC، طرح خروج است. شرکت VC معمولاً قصد دارد در یک بازه زمانی خاص، معمولاً 3-7 سال، از سرمایه‌گذاری خارج شود. این می تواند از طریق ادغام یا اکتساب، عرضه اولیه عمومی (IPO) یا فروش ثانویه به سرمایه‌گذار دیگر رخ دهد. هدف، به حداکثر رساندن بازده سرمایه‌گذاری برای شرکت VC و شرکای محدود آن است.

معروف‌ترین VC‌های جهان و ایران

در سطح جهانی، شرکت‌هایی مانند Sequoia Capital، Andreessen Horowitz، و Accel Partners به عنوان موفق‌ترین VCها شناخته می‌شوند، با سابقه‌ای طولانی در حمایت از شرکت‌های نوآور و موفق هم چون Apple, Instagram, Linkedin, Paypal. در ایران نیز  سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر مانند صندوق سرمایه‌گذاری برکت، شرکت سرمایه‌گذاری اسمارت آپ، شرکت سرمایه‌گذاری حرکت اول و ... رویکردهای منحصر به فردی را در پشتیبانی از استارتاپ‌ها و شرکت‌های داخلی اتخاذ کرده‌اند. این شرکت‌ها با ارائه منابع مالی، دانش فنی و شبکه‌های ارتباطی به توسعه اکوسیستم نوآوری در ایران کمک کرده اند.